Participatief leiderschap klinkt mooi op papier, maar de realiteit is… complex. Christophe opende het gesprek met een rake observatie: het succes ervan hangt sterk af van de maturiteit van je organisatie. Heb je al een cultuur waar participatie leeft, of hoop je dat die cultuur ontstaat door het participatief werken te introduceren? Een echte kip of ei organisatiekeuze.

Daarnaast is duidelijkheid essentieel: waar mogen medewerkers echt meebeslissen, en waar mogen ze enkel input geven? En op welke termijn wordt er dan beslist? Zonder die grenzen wordt betrokkenheid al snel een frustratie.

Maar leiding geven in de wereld van vandaag is ook niet simpel natuurlijk! Economische onzekerheid, oorlogen, naschokken van pandemieën… De default-emotie in veel organisaties is angst. En dat zorgt ervoor dat mensen op zoek gaan naar richting, houvast. Sterk leiderschap dus.

Maar dan moet je als leider ook effectief keuzes durven maken. Geen eindeloze compromissen waarin iedereen “een beetje tevreden” is en uiteindelijk niemand écht iets gedaan krijgt. Pieter vat het treffend samen: “Straks heb je zoveel water bij de wijn gedaan dat er geen wijn meer overblijft.”

Hoe schaal je participatie dan op wanneer je organisatie duizenden medewerkers telt? Christophe gaf een concreet voorbeeld: het toekomsttraject voor 16.000 postbodes bij bpost. Daar werk je niet met een beslissingsgroep van vijf. Dan moet je echt luisteren, feedback verzamelen, signalen serieus nemen.

Maar participatie werkt alleen als je eerst intern draagvlak hebt, zegt Pieter. Als je Steerco al verdeeld is, krijg je de rest van de organisatie dan ooit nog mee? Dat vraagt maturiteit van beide kanten: van de leiders én van de medewerkers die mee mogen beslissen.

Tijd om begrippen scherp te stellen. Anik maakte het onderscheid helder: participatief leiderschap betekent input vragen, maar zelf beslissen. Gedeeld leiderschap betekent: mandaten geven, verantwoordelijkheid delegeren, vertrouwen schenken, en loslaten.

Christophe voegde daar een realiteitstoets aan toe: de verwachtingen naar managers zijn vandaag zó breed, dat gedeeld leiderschap bijna noodzakelijk wordt. Geen leider kan nog alles alleen dragen. Maar opgelet: niet elke organisatie, taak of persoon is geschikt voor die mate van autonomie. Context blijft koning.

We sluiten af met een verrassend thema dat misschien wel het hart van participatie raakt: conflict. Vaak zien we dat als iets negatiefs. Iets dat we liefst vermijden. Maar in realiteit is conflict net de brandstof voor groei… als het goed wordt aangepakt!

Een verschil in mening, wanneer uitgesproken met respect, duidt op betrokkenheid, passie en overtuiging. En net dát maakt teams sterk.